Gerrits Louis (Lodewijk) (1827-1873)

(Extrait du Bien Public, du 20 août 1873)

Nécrologie.

Nous avons annoncé la mort de M. Louis Gerrits, membre de la Chambre des représentants, décédé dimanche dernier à Anvers. Nous empruntons au Journal d'Anvers quelques détails biographiques sur le regretté défunt :

« Jeune encore, Gerrits embrassa la cause flamande avec une ardeur qu'il sut inspirer à ses co-militants. Pendant plus de vingt-cinq ans, il consacra à celte cause son mâle talent d'écrivain et d’orateur.

« Entré comme soldat dans les rangs de l'armée flamingante, il en devint promptement l’un des chefs les plus écoutés. En novembre 1866, à la mort de M. Du Bois d'Aissche, ses concitoyens catholiques et meetinguistes s'empressèrent de lui offrir un siège à la Chambre des représentants, où il n'a cessé de défendre avec énergie les intérêts anversois et ceux des populations flamandes. Le militarisme, cette plaie de notre époque, trouva également en lui un adversaire aussi redoutable que convaincu. Doué d'une droiture et d'une loyauté que ses adversaires les plus passionnés eux-mêmes sont forces de reconnaître, Gerrits supportait difficilement le spectacle des hypocrisies doctrinaires. Il avait pour les flétrir des mots brûlants, et il croyait avec l'un des plus éminents esprits de ce temps, « qu’il n'est dans l’ordre politique, rien d'aussi haïssable que les sycophantes affublés du masque de la liberté et toujours en quête d’oppression et de tyrannie. »

« Cloué sur son lit de douleur par la maladie qui l'a emporté, Gerrits suivait encore les débats de la Chambre. Quoique sèche et ardue, la lecture des Annales parlementaires ne le rebutait point : il y cherchait avec ténacité ia pensée gouvernementale, celle de ses amis et de ses adversaires, pressentant ainsi la solution qui serait données aux questions débattues. La discussion relative aux griefs des Flamands et aux projets militaires le préoccupa vivement. Il regrettait de n'avoir pu y prendre part afin d'affirmer bien haut et à la face du pays, qu'entré à la Chambre comme flamingant et antimilitariste, il était toujours flamingant et antimilitariste.

« L'histoire du Meeting, cette fière et virile institution dont l'éternel honneur sera d'avoir amené en Belgique l'heure « du soulagement universel de 1870 » dira la part considérable que Gerrits a prise aux luttes du mouvement anversois et le rôle brillant qui y a joué comme président du Nederduitsche Bond.

« Pour le moment disons en terminant que Gerrits a bien servi sa ville natale et son pays. Comme publiciste, comme député, comme conseiller communal, en un mot comme citoyen, il a donné à la génération présente de beaux exemples à suivre.

« Gerrits est mort en chrétien, et c'est le crucifix de sa vieille et digne mère à la main, qu'il est descendu dans la tombe.

« Né le 13 août 1827, il venait d'accomplir sa quarante-sixième année. »

---

(Extrait du Het Handelsblad van Antwerpen, van 17-18 augustus 1873. Traduction française ci-après)

Blankenberghe, 17 augustus 1878.

Heer uitgever van Het Handelsblad.

Het is te Blankenbergh, dat mij de droeve tijding van het afsterven toekomt van hem, die niet alleen, sinds de jongelingsjaren, mijn boezemvriend was ; maar de vriend van allen die het wel meenen met de vlaamsche beweging.

Hoe diep mij die slag getroffen heeft, zal ik niet trachten te beschrijven. Wat Gerrits was voor de vlaaamsche beweging, wat hij was als mensch, als burger, als vriend, wat bij deed voor Vlaanderen, hoop ik weldra teboek te stellen.

Ik denk daartoe recht te hebben, sinds straks dertig jaren zijn wij, in Iief en Ieed, door een innigen vriendschapband aan elkander verbonden ; wij hebben te zamen de worsteling begonnen, en hoopten wel deze door een gelukkigen uitslag bekroond te zien.

De voorzienigheid heeft er anders over beschikt ; heeft de dageraad der vlaamsche verheerlijking mogen zien schemeren ; maar het volle daglicht zal toch eens over mijn nooit vergeten grafheuvel schijnen, en zijn asch zal trillen van zaligheid in den gloed der vlaamsche zonne.

Wat zwaar verlies beeft ons nu weer getroffen t Hoofden zoo helderals het zijne ; harten zoo goed als dat welk hem in de borst klopte : opofferingen van goed en bloed, zooals hij - de edele, de brave - wist te doen, vindt men niet dan bij groote tusschenpoozen.

Geloof mij, en ik denk de grootheid van geest en des dierbaren dooden, in zijn geheele omvatting te kunnen beseffen, het verlies dat wij ondergaan als Vlamingen, als meeetingisten, - is onmeetlijk en begrijpen zal men, dat wij allen den rouw in het harte omvoeren.

Gij, en daar zijn er, die den edelen man, in zijn leven verongelijkt hebben in zijne gevoelens en inzichten, in zijn onbaatzuchtig streven naar het goede voor Antwerpen en de vlaamsche beweging - nadert gerust met ons zijne lijkbaar.

Hij toch, hij wist dat de politieke man ieders goedkeuring niet wegdragen kon en elke aanranding heeft hij sinds lang vergeven en vergeten; doe wel zie niet om ! dat was zijn doel, zijn streven.

Legt dus allen, wien een vlaamsch hart in de borst klopt, met ons eenen rouwkrans neer op zijn graf en laat ons, in gemoede, zeggen : hij heeft voor het algemeenen welzijn, niet voor zich zelf gewerkt; Gerrits is niet rijker op het oogenblik van zijn sterven, dat hij was toen hij de worsteling aanving.

Kind uit het volk geboren zonder fortuin, niets dan zijn geniaal talent bezittende, was hij op 46-jarige leeftijd tot een der hoogst verhevene plaatsen opgeklommen; maar dat alleen zegt ons immers, was overgroot verlies wij in hem ondergaan.

Ik eindig: mijn hart is vol ; lijn oog is door tranen overwolkt ; ik verlies veel – zeel veel in hem. Tot woensdag; ik kom, ik zal niet zeggen een laatste hulde bewijzen, want de hulde voor hem zal bij mij slechts met het leven eindigen : ik kom omdat hij mij ten minste in zijnen lijkstoet niet missen zou, ik die niet aan zijn doodsbed heb mogen staan.

Aug. Sn.

- - -

(Traduction française du texte ci-dessus)

Blankenberge, le 17 août 1878.

Monsieur l'éditeur du Handelsblad,

C'est à Blankenberge que me parvient la triste nouvelle du décès de celui qui fut, non seulement depuis ma jeunesse, mon ami intime, mais aussi l'ami de tous ceux qui portent sincèrement la flamme du mouvement flamand.

Je ne tenterai pas de décrire combien ce coup m’a profondément affecté. Ce que Gerrits fut pour le mouvement flamand, ce qu’il fut comme homme, comme citoyen, comme ami, ce qu’il accomplit pour la Flandre, j’espère bientôt le consigner par écrit.

Je pense en avoir le droit, puisque, depuis bientôt trente ans, nous avons été unis par un lien d’amitié profonde, dans les joies comme dans les peines. Ensemble, nous avons entamé la lutte, avec l’espoir de la voir couronnée par une issue heureuse.

La Providence en a décidé autrement. Si Gerrits a pu entrevoir l’aube de la glorification flamande, il n’aura pas vu le plein jour qui, un jour, brillera sur sa tombe jamais oubliée. Ses cendres vibreront alors de félicité sous l’éclat du soleil flamand.

Quelle lourde perte avons-nous subie à nouveau ! Des esprits aussi clairs que le sien, des cœurs aussi généreux que celui qui battait dans sa poitrine, et des sacrifices aussi désintéressés de biens et de sang comme les siens - lui, l’homme noble et brave - sont rares et ne se rencontrent qu’à de longues intervalles.

Croyez-moi, et je pense comprendre toute la grandeur d’âme et d’esprit de ce cher défunt, la perte que nous subissons en tant que Flamands, en tant que militants, est immense. Il est naturel que nous portions tous ce deuil dans nos cœurs.

Vous, et ceux qui, de son vivant, ont mal compris cet homme noble, ses sentiments et ses idées, son effort désintéressé pour le bien d’Anvers et du mouvement flamand ; approchez sans crainte de son cercueil.

Lui, il savait que l’homme politique ne pouvait obtenir l’approbation de tous, et il avait, depuis longtemps, pardonné et oublié chaque attaque. « Fais le bien et ne regarde pas en arrière : tel était son idéal, son but.

Alors, que tous ceux en qui bat un cœur flamand déposent avec nous une couronne funéraire sur sa tombe, et disons, avec sincérité : il a travaillé pour le bien commun, jamais pour lui-même. Gerrits n’était pas plus riche au moment de sa mort qu’il ne l’était lorsqu’il a commencé la lutte.

Né du peuple, sans fortune, ne possédant que son talent génial, il s’était élevé, à 46 ans, à l’une des positions les plus élevées. Cela seul suffit à témoigner de la grandeur de la perte que nous subissons.

Je termine. Mon cœur est lourd, mes yeux noyés de larmes. Je perds beaucoup, énormément, avec lui.

À mercredi. Je viens, non pas pour rendre un dernier hommage, car l’hommage pour lui ne cessera qu’avec ma vie, mais parce qu’il m’a toujours été infiniment cher.

Aug. Sn.

---

(Extrait du Het Handelsblad van Antwerpen, van 19-20 augustus 1873. Traduction française ci-après)

Lijkplechtigheid van Lodewijk Gerrits

Heden morgend heeft de lijkplechtigheid plaats gehad van den diepbetreurden en te vroeg ontslapen Lodewijk . Volksvertegenwoordiger van Antwerpen, gewezen gemeenteraadslid en voorzitter van den Nederduitsche Bond.

Er was eene ontelbare menigte aan het sterfhuis vereenigd, om den vlaamschen strijder de laatste hulde te komen bewijzen.

Er ontstond eene plechtige stilte toen de lijkkist uit het sterfhuis werd gebracht. Op het baar werden twee groote lauwerkronen gelegd, de eerste door de oude diep-bedroefde moeder van den overIedene ; de andere in naam der maatschappij “het Vlaamsche Volk”.

De stoet begaf zich op weg, voorafgegaan door het van het 5e linieregiment, dat eene treurmarsch speelde, en een bataillon van hetzelfde regiment, onder het bevel van majoor de Holin.

De kist werd gedragen door vier hussiers der Kamer van Volksvertegenwoordigers, en de hoeken van het baarkleed werden tot aan de kerk géhouden door M. Delcour, minister van binnenlandsche zaken, vertegenwoordiger van het gouvernement ; M. Snoy, kwesteur, volksvertegenwoordiger van Nijvel, in name der Kamer; J. Cogels, burgemeester van Deurne, als vertegenwoordiger der kommissie van krijgsdienstbaarheden ; M. Schoiers, in name van den Nederduitsche bond ; M. Van den Bergh-Elsen, oud-gemeenteraadsheer, als vertegenwoordiger der meeting en M.Dujardin, namens den provincialen raad.

Achter de familie volgden de volksvertegenwoordigers MM. Janssens, de Kerckhove, de Moerman d'Harlebeke, Kervyn de Volkaersbeke, Notelteirs, Lefebre, de griffier der kwestuur, M. Mormont, enz. Achter deze kwamen de senateurs en volksvertegenwoordigers van Antwerpen, leden van den provincialen raad van het oud-gemeentebestuur, leden der Antwerpsche balie, talrijke letterkundigen, waaronder MM. Conscience, Van Beers, Schuermans ; kunstschilders en beeldhouwers , en. ten slotte eene onmetelijke schaar vrienden van den diepbetreurden doode, gevolgd doof de tooneel- en letterkundige maatschappij “De Taalminnaars”, van Lier, met haar vaandel in rouw ; de tooneel- en letterkundige maatschappij, “Nooit te oud om te Ieeren”, van Antwerpen, met hare kartel in rouw, enz. enz.

De kerk van den H. Carolus Borromeus was schier te klein, om de talrijke aanwezigen te kunnen bevatten. De offer heeft ruim een half uur geduurd, en het was reeds 11 1/2 ure toen de dienst geëindigd was.

Bij het verlaten der kerk werden de hoeken van het baar gehouden door MM. J. de Laet, Coremans, Van Cutsem, De Cleer, Schuermans en A. De Pooter.

Op het graf zijn er redevoeringen uitgesproken door M. Jacobs, volksvertegenwoordiger en oud-minister, in naam der Kamer, M. J. de Laet, in naam der Antwerpsche Volksvertegenwoordigers, als oudste lid van onze deputatie ; M. Van Hissenhoven, in naam van den vorigen gemeenteraad der Meeting ; M. Schoiers in naam van den Nederduitsche Bond waarvan de overledene voorzitter was ; M. G. Cogels, in naam der kommissie van krijgsdienstbaarheden, en M. De Pooter, in naam van de maatschappij “het Vlaamsche Volk”.

- - -

M. Jacobs heeft de volgende redevoering uitgesproken, in naam der Kamer van Volksvertegenwoordigers :

“Ik vervul een pijnlijken plicht in name van onze vrienden, leden der Kamer van Volksvertegenwoordigers, eene welverdiende hulde op het graf van den kollega, van den vriend die wij verloren hebben, te komen nederleggen.

“Andere zullen u zeggen wat Lodewijk Gerrits in zijne innige betrekkingen in den gemeenteraad was, de plants die hij in de vlaamsche letteren bekleedde ; ik wil u slechts zijne te korte loopbaan 'van Volksvertegenwoordiger afschetsen, in 1866 aangevangen en reeds geëindigd.

“Hij toonde er van den beginne af de blijkendste trekken van zijne rondborstige natuur : rechtzinnigheid en wilskracht.

“Zijne groote en menigvuldige hoedanigheden duidden er hem eene eervolle plaats aan ; daar zooals elders, was hij de zoon zijner werken.

“Zijne welsprekend leid, ruw en hard, toen hij de fransche taal bezigde, dwong de aandacht af ; het vuur zijner woorden dekte de pogingen welke hem het gebruik eener taal, die de zijne niet was, oplegde.

“De antwerpsche belangen, de vlaamsche belangen, die hem vooral aan het hart lagen, maakten hem geenszins aan de belgische aangelegenheden onverschillig ; de koophandel vond in hem eenen verstandigen en aangekleefden verdediger.

“Voor zijne dood had Gerrits het genoegen, de wetgeving eene werkelijke voldoening aan de vlaamsche grieven te zien toestaan; dit troostend gedacht, is zich op zijne laatste oogenblikken aan de meer verhevene troostingen van den godsdienst komen mengen.

“Gisteren nog op zijn krankbed gestrekt, verzamelde hij in eene aanroeping de namen van zijn vlaamsch vaderland, van zijne geboortestad en van zijnen oppersten Meeste, die hem tot zich geroepen heeft.

“Zijn leven gansch van arbeid en van rechtschapenheid, werd een kristenen dood bekroond.

“Lodewijk Gerrits is niet meer. Zijne te neer geslagene vrienden komen hem hier een Iaatst bewijs van genegenheid en van rouw geven : zij bidden God, zijne ziel op te nemen.

“Vaarwel, dierbare kollega, vaarwel !”

- - -

M. J. de Laet, Volksvertegenwoordiger, sprak de volgende redevoering uit :

“ Bij geen ander graf nog viel het mij zoo bang, het Iaatst vaarwel te zeggen aan den mij afgestorven vriend. De diepste rouw des harten kan, middels de hulpe Gods, met mannenkracht worden gedragen ; het leven van den mensch heeft zijnen loop en wij weten dat, ook op het kerkhof, elk duren. Maar hier geldt het met alleen een kort afscheid van eenen innig geliefden vriend. Dragen wij rouw over Gerrits, zoo spoedig teruggeroepen in den vollen bloei zijner jaren, wij dragen nog dieperen rouw over Antwerpen en Vlaanderen zover moederstad en vaderland, welker trouwste zoon hij was, die hij zoo moedig heeft gediend en die nog zooveel van hem mochten hopen.

" Vraagt niet dat ik u stap voor stap op de loopbaan van Gerrits terugleide, eene loopbaan zoo kort van duur, zoo rijk aan daden. Ik wil dit hier niet doen en zou niet kunnen ; op deze plaats ontbreekt het mij daartoe aan kalmte en kracht.

“ En waartoe noodig ? Getuigen de dichte scharen die dit graf omringen, getuigen de duizende taalgenooten, hier uit alle gouwen van Nederland toegestroomd, niet luider- dan eene enkele stem het doen kan, dat 's mans leven en streven van ieder gekend en erkend is ?

“ Wie weet niet, hoe diep zijne jongelingsjaren, ja, om zoo te zeggen van kindsbeen af aan, gekrenkt en geërgerd werd, bij het beschouwen van den vernederenden toestand, waartoe hier te lande de nederduitsche taal en, met de taal, de nederduitsch sprekende volksstam werd gedoemd ? Wie weect niet, hoe hij den strijdt aanvaardde op eenen leeftijd als anderen pas de schoolbank verlaten hebben ? Hoe hij, die slaven moest om zijn dadelijksch brood, de nachtelijke uren aan de rust weigerde, om het zijne te kunnen bijdragen tot het heropbouwen der vlaamsche letteren. Hoe hij later, die maar over weinig uren 's nachts beschikte en geene jacht op roem maakte, den uitgespaarden tijd besteedde om in de dagbladen met de pen en op vergaderingen met het gevleugelde en gepantserde woord, den strijd met nog beteren uitslag voort te zetten voor volksrecht en moedertaal ?

“ Was die strijd onvermoeid en onversaagd volgehouden, dan ook bleef hij niet zonder loon, omdat hij niet alleen met moe en kracht werd doorgedreven, maar tevens berekend met doorzicht en beleid. Gerrits was een dapper soldaat ; maar, tot een veldheer geboren, geen waaghals. Voor hem was het oude woord : “Boud gesproken, half gevochten”, geen levensregel. Deed hij altoos en onverschrokken wat hij moest, hij stelde er prijs op altoos te weten wat hij deed, naar wat doel hij mikte, en droeg er zorg voor, nooit tot een werktuig te worden in de hand van den vijand. Daarom was 't dat hij een der eersten en met luttel vrienden toen, den “Nederduitschen Bond” stichtte, aan welk spits hij nogmaals stond als gisteren den dood hem is komen treffen. Dit lichaam en dit lichaam alleen, heeft op de Vlaamsche Beweging den echten stempel eener politieke strijdmacht gedrukt en die in staat gesteld, met hoop op goeden uitslag, haar recht te doen gelden. De vruchtbare gedachte van Gerrits was, de vlaamsche kwestie buiten en boven alle partijtwisten te stellen, al de verbrokkelde en soms wel versukkelde vlaamsche krachten in eenen vasten band te sluiten, en door de volle eendracht eene macht te maken, welke langs geenen anderen weg te gewinnen was.

“ Heeft de nederduitsch sprekende bevolking van België sedert een tiental jaren veel macht gewonnen en zelfs, sedert pas eens zooveel dagen eene eerste en, jammer genoeg, nog onvoldoende herstelling van recht verkregen, dan heeft zij het te danken aan het wijs beleid van dezen stichter des “Nederduitschen Bonds”.

“ De grondbeginsels en het bestaan zelve van den Bond, lieten in 1862 toe, de Meeting van den beginne af aan, op eenen stevigen, onwankelbaren grond, te vestigen. Deze bracht ruimschoots het hare bij tot het opwekken van den vlaamschen geest, van het vlaamsch recht gevoel en tot het algemeen verzet tegen eene inrichting der krijgsmacht, welke in verband staat noch met de vereischten van 's lands veiligheid, noch met de zending ons toegedacht bij het algemeen staatsleven van Europa. Gerrits trad in gemoede deze groote beweging bij, en deze richting zoo min als in eenige andere bleef hij ooit te kort aan zijnen plicht of bracht, in wille van eenige politieke bijberekening, zijne overtuiging tot zwijgen. Met den Bond en de Meeting heeft hij immer en vooral de beginsels van echte vrijheid, dat is, van eerbied voor ieders denkwijze, ontzag voor ieders recht, in achtname van ieders belangen, gehuldigd en trouw gehandhaafd.

“ Zoo voerde Gerrits hier met al de macht van zijnen geest, met de indringende, de meeslepend een, wat meer en beter is bij een vrij en nadenkend volk, de overtuigende welsprekendheid, die hem eigen was, de nederduitsche taal ten troon ; zoo won hij voor haar het stadhuis van Antwerpen, herschapen tot het eersteen edelste spreekgestoelte van vlaamsch België.

“ Verbitterende woorden worden zelden op de echte plaats gesproken, en veel min dan elders bij een open graf. Ik zal daarom niet aandringen op wat de rechtzinnige man, de deftige burger, de eerlijke volksvriend heeft geleden toen hij onlangs de voor Vlaanderen en Antwerpen aangewonnen voordeelen deels bedreigd heeft gezien en deels zelfs verloren. Van miskende diensten kan bij het graf van Gerrits geene spraak zijn, zoo min als van doorgestanen laster en ondervonden ondankbaarheid. Hij heeft altoos geweten dat een strijder niet alleen slager toebrengt, maar ook kan getroffen worden en daarom, al streed de vijand wel eens met laffe en verraderlijke wapens, was hij gestand tegen alle persoonlijke aanranding en had gewillig geduld mee.

“ Wat hem nader ter harte ging, was het nadeel den volke toegebracht, door het onderdrukken van den echten, vrijen vlaamschen geest en het ambtelijk herinvoeren van eene taal, welke ons altoos vreemd zal blijven, en van staatsbegrippen welke nooit om eigen zullen worden. Dit was met wat hem lijden deed en alleen onder dit oogpunt beschouwd, mag hij een martelaar heeten zijner onverwrikbare overtuiging, zijner bij geene opoffering terugdeinzende, liefde voor vaderstad en moedertaal. Als een waar Christen heeft hij van harte vergiffenis geschonken wie hem Ieed deden. Laat ons, ook hierin zijn voorbeeld volgen en hem enkel wreken door ons onverpoosd streven om, met wettige en deftige middelen, den grond te herwinnen, welke flauwhartigen bij verrassing hebben laten gaan.

“ Een troost nogtans heeft Gerrits op zijn doodsbed mogen genieten. De stemming der Statenkamers zal voor de Nederdüitschers in België gelden als zijnde een eerste stap op het ruime veld der rechtherstelling. Meer dan wie ook heeft onze vriend gewerkt aan het voorbereiden van dien gewichtigen uitslag en moesten wij, bij den strijd zelve, bejammeren dat de moedige kamper niet op de bres stond, dan toch waren wij zoo gelukkig hem niet vreemd te zien blijven aan den slag en ons met zijnen raad te steunen en te staven, waar de daad eilaas ! buiten zijn bereik lag. “Niet alles, zegde hij ons, is gewonnen ; de bijl is aan den boom, de wig in het hout, en nu met moed voortgewerkt. Geen mismoed, geene verdeeldheid.”

“ Dit woord is voor ons een bevel, meer dan dat eenen plicht ons opgelegd door den stervenden mond van onzen machtigsten, onzen moedigsten strijder, van den wijsten onzer aanvoerders, en niet voor ons alleen, maar voor ieder die het wel meent met de heilige Zaak der ontvoogding en veredeling van onzen stam. En waarom mismoed ? Een volk is verloren, dat mannen voortbrengt zooals Gerrits !

En toch zullen wij lang nog en diep in ons hart den rouw dragen over Antwerpen, over Vlaanderen ; lang nog zal de wond bloeden, aan beide door zijn afsterven geslagen.

“Geen mismoed ! zoo luidt het jongste woord van onzen boezemvriend, van Vlaanderens wakkersten en schrandersten voorvechter. God, die hem op zijn sterfbed den troest verleende, een eersten zege te begroeten, zal hem in zijnen schoot den troost niet ontzeggen, zijn volk eens vrij en groot en veredeld te zien.

“Vaarwel, Lodewijk, vaafwel gij die ik veel bewonderd heb en meer bemind. Vaarwel, en is mij God genadig, dan zal Hij, als Hij mij eens roept, waar gij nu zijt, mij tot een bode maken die u mag toeroepen : Wees zalig, Antwerpen is groot en Vlaanderen is gered !”

- - -

M. Van Hissenhoven zegde, in naam van den ouden gemeenteraad :

“ Op den boord van een geopenden kuil, die de stoftelijke overblijsels van onzen diep betreurden Lodewijk Gerrits gaat ontvangen, zij het mij vergund, als oud dd. schepene, eene openbare hulde van vriendschap en erkentenis neder te leggen.

“In 1863 viel hem de eer te beurt, de belangen zijner medeburgers in den gemeenteraad te verdedigen.

“Gij allen hebt gedurende negen achtereenvolgende jaren kunnen bestatigen, welk ruim deel hij nam in de besprekingen, welke het algemeen nut ten doel hadden.

“In al de kwestiën rakende de uitbreiding van het onderwijs, de verspreiding van wetenschap en kunst, den bloei van handel en nijverheid, de vermeerdering onzer betrekkingen het binnen- en buitenland, de ontwikkeling onzer haveninrichtingen ; in één woord, in al wat tot de welvaart, van ieder en tot de verfraaiing van Antwerpen kon toedragen was hij één der bekwaamste strijders. Hij heeft dan ruimschoots bijgebracht tot het uitvoeren der werken die dezer dagen ieders verwondering hebben opgewekt.

“Op den geest zijner kollegas had hij dien invloed verkregen, welke zijn oubetwistbaar talent van redenaar, de onafhankelijkheid zijns karakters, zijne warme overtuiging, de rechtzinnigheid zijner denkwijze ten volle verrechtveerdigden.

“Een punt echter wil ik hier bijzonder ter verheerlijking zijner nagedachtenis aanstippen. Gerrits is van zijne kindsheid de ware vriend zijner moedertaal geweest. Sedert jaren was hij een der oprechte en warme voorstanders der vlaamsche beweging. Geene opoffering was hem te zwaar om de heropbouwing van den vlaamschen stam te bewerkstelligen.

“Zijne hoedanigheid van gemeenteraadslid liet hem nu toe, een onloochenbaar bewijs zijner liefde voor de vlaamsche taal te geven. Ook toefde hij niet, in den gemeenteraad het dubbel voorstel te doen, dat alle verordeningen en besluiten, zoo in het vlaamsch als in het fransch zouden opgesteld worden, en dat niemand in Antwerpen tot eenig stedelijk ambt zou worden benoemd, dan voor zooveel hij de twee talen machtig ware.

“Dit zoo natuurlijk voorstel, werd door den raad met geestdrift ingewilligd, en die beslissing was voor Gerrits edele ziel eene bron van zalig genot.

“Deze korte opsomming is meer dan voldoende om de verdiensten van onzen betreurden vriend en kollega te doen uitschijnen.

“Antwerpen heeft in u, Lodewijk Gerrits, een harer weerdigste zonen verloren. Ook u de algemeene achting met recht verworven.

“In uwe bestuurlijke loopbaan hebt gij ten volle getoond, dat gij de vrijheid in alles en voor alleen wildet.

“Onmeetlijk is het verlies dat uwe oud-kollegas en uwe vlaamsche vrienden treft en zoo beschouwd, is en blijft de dag van 17 Oogstmaand 1873 een dag van rouw.

“In het innig huishoudelijk leven waart gij een voorbeeld van kinderlijke Iiefde: van jongs af waart gij de steun uwer eerbiedweerdige moeder. Wij allen nemen deel in de wettige droefheid dier oude en brave vrouw ; niets kan hare diepe smart lenigen, dan het gedacht dat haar edele zoon reeds van den Almachtige de vergelding zijner werken heeft ontvangen.

“Vaarwel, vriend en kollega, vaarwel !

- - -

M. Schoiers sprak, in naam van den Nederduitschen Bond, de volgende redevoering uit :

“ Gelast, namens den Nederduitschen Bond van Antwerpen, zijnen afgestorven voorzitter het Iaatst vaarwel te zeggen, dien ik, in de eerste plaats, eene onbeperkte hulde te brengen aan den wakkeren vlaamschen strijder, dien de dood ons thans ontrukt. Gerrits naam is met de vlaamsche beweging vergroeid ; Gerrit's afsterven laat eene onvervulbare leemte in het vlaamsche kamp.

“ Maar meer dan dat is de Nederduitsche Bond verschuldigd aan den man, die, van de eersten, bij de Antwerpsche Vlamingen, den partijtwist tot zwijgen bracht en de vlaamsche beweging plaatste op zuiver vlaamsch terrein, waar alle Vlamingen, van welke politieke denkwijze dan ook, strijden zouden, ondér ééne vlag en streven naar hetzelfde doel.

“ De Nederduitsche Bond, een lichaam louter vlaamsch, een kamp tusschen de beide politieke legers opgeslagen, zou stellig, zonder Gerrit’s werking, niet bestaan.

“ Daarom storten wij, Nederduitsche Bond, op zijn graf den traan, diende de zoon op zijn vaders leste ruststee plengt.

“ En dubbel hard valt aan allen, die hem hebben gekend en hoogschatten mochten, het verlies van hunnen strijkmakker en aanvoerder, omdat hij aan de krachtigste, vlaamsche overtuiging, een hart paarde, zoo goed, een karakter zoo weerdig en zoo edel , als zijn geest verheven was.

“ Tracht niet groot, maar goed te wezen, want dat allen voert ons nader tot de goedheid, was de raad, die ons de dichter gaf, en geene schoonere behartiging van dien raad kon er gevonden worden, dan het leven, waarvan wij zaterdag het laatste drama zagen: een leven van opoffering en edelmoedigheid van het begin tot het einde.

“ Maar zijne goedheid was niet van die soort, welke uit wakheid spruit en eerder het uiterlijke der goedheid zelve is. Bij hem bestond ze niet in den vorm, maar in immer edel en goed te handelen.

“ Burgerjongen en sinds zijne eerste jongelingsjaren de steun zijns huisgezins, heeft hij, niettegenstaande die on gunstige omstandigheden en in eene wereld waar de leus schijnt te zijn : “buig en kruip, zoo ge gelukken wilt”, immer het hooft recht en het hard hoog gedragen en nooit voor iemand gebukt.

“ Gerrits was een ideaal als Vlaming en als mensch.

“ Te vroeg zijn zijne werking en zijn voorbeeld ons ontroofd ; maar toch geen van beide zal verloren zijn. Beloven wij hier, als laatst vaarwel, aan den dierbaren doode, die, ja, den morgendschemer van den triomf zijner gedachten mochit zien aanbreken verdrukte Natie, het beloofde land betreden mocht, beloven wij hem zijn werk niet onvoltooid te laten en ook met zijn aandenken in het hart en zijn voorbeeld vóór oogen, te streven om, als memschen, zijner weerdig te zijn, en hem, zoo mogelijk, te even aren.

“ Gerrits, die belofte is onze afscheidsgroet. Tot later.”

- - -

M. G. Cogels sprak, in naam der kommissie van krijgsdienstbaarheden, de volgende woorden over het graf :

“ De leden der kommissie van krijgsdienstbaarheden kunnen het graf van onze diep betreurden vriend Gerrits niet verlaten, zonder dan ook door eenige woorden van erkentenis te bestatigen, de uitstekende diensten door hem aan de Antwerpsche beweging bewezen.

“ Wanneer de dierbaarste belangen van Antwerpen, de eer van onze stad, de vrijheid, in een woord al wat een Antwerpsch hart doet kloppen, aangerand waren, dan kon een man al Gerrits was, zich niet wederhouden van voor de verdediging op te staan. Voor hem aan zulk eene zaak deelnemen, dat was, altijd staan op het hevigste der worsteling, in het eerste gelid.

“ Zijne buitengewone begaafdheid en zijn grootmoedig hart brachten hem onmiddellijk tot den eersten rang.

“ Het was zoo dat hij optrad, door de Meeting voorgesteld aan het kiezerskorps, eerst als lid des gemeenteraads, daarna als Volksvertegenwoordiger. - Anderen hebben u gezegd wat hij was in die twee hoedanigheden, welke diensten hij daar bewezen heeft.

“ Laat mij daar bijvoegen dat die diensten voor hem dure opofferingen waren, daar hij zijn tijd en krachtdadigheid moest onttrekken aan de nijverheid, zaken die zijn bestaan uitmaakten.

“ Gerrits was dus groot, niet alleen door zijne buitengewone bekwaamheid, maar ook door zijne edelmoedige gevoelens ; hij stierf jong van jaren, doch rijk in verdiensten, die voor andere een lange levensbaan eischen. Men kan van hem zeggen : hij heeft zijne taak volbracht.

“Laat ons hopen dat God hem dit loon zal schenken, welke het lot is van hen die hunnen plicht kwijten en hun betrouwen in Hem stellen.

“Rust in vrede, dierbare vriend, dat uwe gedachtenis tot voorbeeld diene aan uwe medeburgers. “

- - -

In name van Het Vlaamsche Volk, heeft M. de Pooter de volgende redevoering uitgesproken :

“ De maatschappij Het Vlaamsche Volk draagt mij de eervolle taak op, hier, in de naam van het jongeregeslacht, dit geslacht dat Gerrits zoo lief had, ja zoo vurig beminde, een laatste vaarwel aan de stoffelijke overblijfsels van den te vroeg gevallen strijder te komen zeggen.

“ Deskundigen zullen eenmaal beter dan ik Gerrits roemen als letterkundige, verheffen en doen waardeeren, 's mans krachtige geestvermogens en onuitputbare menschenkennis ten allen kante in zijn letterarbeid ten toon gespreid; ik zal mij hier bepalen met den duurbaren aflijvige te beschouwen als volksman en de onberekenbare diensten op te sommen, door hem bewezen aan onze zaak die de volkszaak is.

“ En die, MM, die staan u nog allen even als ons voor den geest, in al hunne pracht, in al hunne majestatische grootheid.

“ Wie onzer herinnert zich den heugelijken oogenblik niet meer toen, het is zoo wat tien laren geleden, een overgroot gevaar onze stad bedreigde.

“ Dank aan de moedige houding van Gerrits en zijne talrijke vrienden, legden de beide staatspartijen, die onze gemeente verdeelden, de oude versletene waarmede zij elkaar bestreden, neer, om gezamenlijk, hand in hand, den gemeenzamen vijand, die onzen handel met dood en vernieling bedreigde, te bevechten.

“ Tweespalt ruimde de plaats voor eendracht. Heerlijk was het tafereel, dat zich alsdan voor onze oogen ontrolde.

“ De verzoening, werk van Gerrits, stichtte op hare beurt reuzenwerken.

“ Prachtige tempels, aan vlaamsche-kunst en gerecht gewijd, rezen op uit den grond ; overheerlijke havenwerken werden verricht en andere voorbereid, een overschoone lusthof waar arm en rijk zou samenwoelen en zij aan zij wandelen, werd aangelegd.

“ Gansche gedeelten der stad waar ziekte en ellende te huis hoorden, werden door het verbreeden van straten en het maken van openbare plaatsen gezond gemaakt. De algemeene rijkdom door de uitbreiding van handel oneindig bevorderd.

“ In dit alles had Gerrits een merkelijk aandeel. Het was aan zijne overgroote staathuishoudkundige kennissen te danken dat voor het uitvoeren dier werken de noodige gelden gevonden werden, dat de ordre in stads finantiën gebracht werd en bleef heerschen.

“ En dan, na dat eene rechtveerdige hulde, gebracht aan zijn genie, hem eenen zetel in de Staten-Kamer aangewezen had, was hij het dan niet die, gerugsteund door zijne andere vrienden van Antwerpen, telken jare de zaak van den werkman, de zaak van het volk pleitte.

“ Van hem mogen wij gerust met den dichter zeggen dat hij is:

“Gevallen in den strijd der braven.

“Gevallen om ons roem te staven met pantser om het lijf en strijdspeer in de hand.

“Ook zal zijn naam gezegend en geëerbiedigd blijven in ons midden. Op hem zijn nog toepasselijk wat de dichter elders zegde.

“ De doodspa delve u een graf,

“ ’t Alvernielend rad der eeuwen.

“ Moog ‚t marmer brijjzelen tot kaf.

“Uw ziel blijft toch bij ’t nakroost leven

“In ’t lichtre hulsel van de faal,

“Die op de winden rond zal sweven,

“Den roem verkonden van uw naam.

“En nu tot wederziens, achtbare vriend; immers de dood is ’t leven, voor wie aan de onsterfelijkheid der ziel gelooft.

---

(traduction française de l’article du Handelsblad ci-dessus)

Cérémonie funéraire de Lodewijk Gerrits

Ce matin a eu lieu la cérémonie funéraire du profondément regretté et prématurément disparu Lodewijk Gerrits, député d’Anvers, ancien conseiller municipal et président de la Ligue néerlandophone (Nederduitsche Bond).

Une foule innombrable s’était rassemblée devant la maison mortuaire pour rendre un dernier hommage au combattant flamand. Un silence solennel s’installa lorsque le cercueil fut sorti de la maison. Sur le catafalque reposaient deux grandes couronnes de laurier : l’une déposée par la vieille mère profondément attristée du défunt, l’autre au nom de la société Het Vlaamsche Volk.

Le cortège se mit en marche, précédé par la fanfare du 5ème régiment de ligne, qui jouait une marche funèbre, et par un bataillon du même régiment, commandé par le major de Holin.

Le cercueil était porté par quatre huissiers de la Chambre des représentants. Les coins du drap mortuaire étaient tenus jusqu’à l’église par M. Delcour, ministre de l’Intérieur, représentant du gouvernement ; M. Snoy, questeur et député de Nivelles, au nom de la Chambre ; M. J. Cogels, bourgmestre de Deurne, représentant la commission des servitudes militaires, M. Schoiers, au nom du Nederduitsche Bond, M. Van den Bergh-Elsen, ancien conseiller municipal, représentant le Meeting ; M. Dujardin, au nom du conseil provincial.

Derrière la famille, suivaient les députés MM. Janssens, de Kerckhove, de Moerman d’Harlebeke, Kervyn de Volkaersbeke, Notelteirs, Lefebre, le greffier questeur M. Mormont, et d’autres. Ensuite venaient les sénateurs et députés d’Anvers, les membres du conseil provincial, des anciens membres du conseil municipal, des avocats du barreau d’Anvers, ainsi que de nombreux écrivains, parmi lesquels MM. Conscience, Van Beers, Schuermans. Des peintres, des sculpteurs et une foule immense d’amis du regretté disparu les suivaient.

Le cortège comprenait également des sociétés littéraires et théâtrales, comme De Taalminnaars de Lierre, avec leur bannière en deuil, ou encore Nooit te oud om te leren d’Anvers, également en deuil.

L’église Saint-Charles Borromée était presque trop petite pour accueillir la multitude. L’offrande dura plus d’une demi-heure, et il était déjà 11h 30 lorsque la messe s’acheva.

À la sortie de l’église, les coins du catafalque furent portés par MM. J. de Laet, Coremans, Van Cutsem, De Cleer, Schuermans et A. De Pooter.

Au cimetière, des discours furent prononcés par M. Jacobs, député et ancien ministre, au nom de la Chambre ; M. J. de Laet, au nom des députés anversois, en tant que doyen de la députation ; M. Van Hissenhoven, au nom de l’ancien conseil municipal du Meeting ; M. Schoiers, au nom du Nederduitsche Bond dont le défunt était président ; M. G. Cogels, au nom de la commission des servitudes militaires ; M. De Pooter, au nom de la société Het Vlaamsche Volk.

- - -

M. Jacobs a prononcé le discours suivant, au nom de la Chambre des représentants :

« Je remplis un devoir douloureux en venant, au nom de nos amis, membres de la Chambre des représentants, rendre un hommage mérité sur la tombe du collègue, de l’ami que nous avons perdu.

« D’autres vous parleront de ce qu’a été Lodewijk Gerrits dans ses relations profondes au sein du conseil communal, de la place qu’il occupait dans les lettres flamandes ; pour ma part, je veux seulement esquisser sa trop brève carrière de représentant du peuple, commencée en 1866 et déjà terminée.

« Dès le début, il a montré les traits les plus marquants de sa nature franche : droiture et force de volonté.

« Ses nombreuses et grandes qualités lui ont assuré une place honorable. Là, comme ailleurs, il était le fils de ses œuvres.

« Sa parole éloquente, bien que rude et âpre lorsqu’il employait la langue française, captivait l’attention. L’ardeur de ses propos compensait les efforts que lui imposait l’usage d’une langue qui n’était pas la sienne.

« Les intérêts anversois et flamands, qui lui tenaient particulièrement à cœur, ne l’empêchaient pas de s’intéresser aux affaires belges en général. Le commerce trouvait en lui un défenseur avisé et dévoué.

« Avant sa mort, Gerrits a eu la satisfaction de voir la législation apporter une réponse réelle aux griefs flamands ; cette pensée réconfortante s’est mêlée, dans ses derniers instants, aux consolations plus élevées de la religion.

« Hier encore, alité sur son lit de souffrance, il a invoqué les noms de sa patrie flamande, de sa ville natale, et de son Souverain Maître, qui l’a rappelé à lui.

« Une vie entière de travail et de droiture a été couronnée par une mort chrétienne.

« Lodewijk Gerrits n’est plus. Ses amis accablés viennent ici lui rendre un dernier témoignage d’affection et de deuil ; ils prient Dieu d’accueillir son âme.

« Adieu, cher collègue, adieu ! »

- - -

M. J. de Laet, représentant du peuple, prononça le discours suivant :

« Jamais encore, devant aucune tombe, il ne m’a été aussi pénible de dire un dernier adieu à l’ami qui nous a quittés. La plus profonde douleur du cœur peut, avec l’aide de Dieu, être supportée par la force des hommes ; la vie humaine suit son cours, et nous savons qu’au cimetière aussi, tout passe. Mais ici, il ne s’agit pas seulement d’un adieu temporaire à un ami profondément aimé. Si nous portons le deuil de Gerrits, rappelé si tôt dans la fleur de l’âge, c’est un deuil encore plus profond que nous portons pour Anvers et pour la Flandre, sa ville natale et sa patrie, dont il fut le fils le plus fidèle, qu’il servit avec tant de courage et qui pouvaient encore tant espérer de lui.

« Ne me demandez pas de retracer pas à pas la carrière de Gerrits, une carrière si courte mais si riche en actions. Je ne le ferai pas ici et je ne le pourrais pas ; en ce lieu, il me manque le calme et la force pour cela.

« Et pourquoi serait-ce nécessaire ? Les foules compactes qui entourent cette tombe, les milliers de compatriotes venus ici de toutes les provinces des Pays-Bas, ne témoignent-elles pas plus fort qu’une seule voix ne pourrait le faire, que la vie et les actions de cet homme sont connues et reconnues de tous ?

« Qui ignore combien, dès sa jeunesse, oui, presque dès son enfance, il fut blessé et indigné par l’état humiliant auquel la langue néerlandaise et, avec elle, le peuple néerlandophone furent réduits dans ce pays ? Qui ne sait comment il engagea le combat à un âge où d’autres quittent à peine les bancs de l’école ? Comment il, qui devait peiner pour son pain quotidien, refusa les heures de repos nocturne pour pouvoir apporter sa contribution à la renaissance des lettres flamandes. Plus tard, avec si peu de temps à lui et sans chercher la gloire, il consacra le temps qu’il pouvait épargner à poursuivre la lutte avec encore plus de succès, par la plume dans les journaux et par ses paroles, incisives et inspirées, dans les réunions, pour les droits populaires et la langue maternelle.

« Si cette lutte fut menée sans relâche et sans peur, elle ne resta pas sans récompense, car elle fut non seulement menée avec courage et énergie, mais aussi avec clairvoyance et tact. Gerrits était un soldat courageux ; mais né pour être stratège, il n’était pas téméraire. Pour lui, l’ancienne maxime "Parler franchement, c’est déjà combattre à moitié" n’était pas une règle de vie. S’il faisait toujours et sans peur ce qu’il devait, il tenait à savoir exactement ce qu’il faisait, vers quel but il visait, et veillait à ne jamais devenir un outil entre les mains de l’ennemi. C’est pourquoi il fut l’un des premiers, avec quelques amis seulement, à fonder le Nederduitsche Bond, dont il était encore à la tête hier lorsque la mort est venue le frapper.

« Ce corps, et ce corps seul, a conféré au Mouvement flamand le caractère d’une force politique organisée, capable de faire valoir ses droits avec l’espoir d’un bon résultat. La pensée féconde de Gerrits était de placer la question flamande en dehors et au-dessus de toutes querelles partisanes, de rassembler toutes les forces flamandes éparpillées, parfois même découragées, en une unité solide, et de créer ainsi une puissance qu’aucune autre voie ne pouvait offrir.

« Si, depuis une dizaine d’années, la population néerlandophone de Belgique a gagné en influence et si, récemment encore, elle a obtenu une première réparation de ses droits, hélas encore insuffisante, elle le doit à la sagesse politique de ce fondateur du Nederduitsche Bond.

« Gerrits a mené ce combat avec la puissance de son esprit, avec une éloquence pénétrante, entraînante, mais surtout convaincante, celle qui est propre à un peuple libre et réfléchi. Par ses efforts, il a élevé la langue néerlandaise au sommet, faisant de l’hôtel de ville d’Anvers la première et la plus noble tribune de la Flandre belge.

« Des paroles amères ne sont jamais à leur place, et encore moins au bord d’une tombe. Je n’insisterai donc pas sur ce que l’homme intègre, le citoyen honnête, l’ami du peuple a souffert lorsqu’il a vu les avantages obtenus pour la Flandre et Anvers menacés et parfois même perdus. Nous ne parlerons pas ici de services méconnus, de calomnies endurées ou d’ingratitude subie. Il savait toujours qu’un combattant peut non seulement infliger des coups, mais aussi en recevoir.

« Ce qui l’affectait davantage, c’était le préjudice causé au peuple par la suppression de l’esprit flamand véritable et libre et par la réintroduction administrative d’une langue qui nous sera toujours étrangère. Sous cet aspect, il peut être considéré comme un martyr de ses convictions inébranlables, de son amour incommensurable pour sa ville natale et sa langue maternelle.

« Pas de découragement ! Ce fut le dernier mot de notre ami de cœur, du plus courageux et du plus brillant défenseur de la Flandre. Que ce mot soit un commandement pour nous tous.

« Adieu, Lodewijk, adieu, toi que j’ai tant admiré et plus encore aimé. Adieu, et si Dieu m’accorde sa grâce, qu’un jour je puisse t’annoncer, là où tu es maintenant : Sois en paix, Anvers est grand et la Flandre est sauvée ! »

- - -

M. Van Hissenhoven déclara, au nom de l’ancien conseil municipal :

« Au bord d’une fosse ouverte, qui va recevoir les restes mortels de notre profondément regretté Lodewijk Gerrits, qu’il me soit permis, en tant qu’ancien échevin, de rendre un hommage public d’amitié et de reconnaissance.

« En 1863, il eut l’honneur de défendre les intérêts de ses concitoyens au sein du conseil municipal.

« Vous tous avez pu constater, durant neuf années consécutives, combien il participa activement aux discussions ayant pour but l’intérêt général.

« Dans toutes les questions touchant à l’expansion de l’éducation, à la diffusion de la science et de l’art, à la prospérité du commerce et de l’industrie, à l’intensification de nos relations tant intérieures qu’extérieures, au développement de nos installations portuaires ; en un mot, dans tout ce qui pouvait contribuer à la prospérité de chacun et à l’embellissement d’Anvers, il fut l’un des défenseurs les plus compétents. Il a largement contribué à la réalisation des travaux qui, ces jours-ci, suscitent l’admiration de tous.

« Il avait exercé sur l’esprit de ses collègues une influence légitimée par son talent indéniable d’orateur, par l’indépendance de son caractère, par l’ardeur de ses convictions et par la droiture de ses principes.

« Un point particulier mérite d’être souligné pour honorer sa mémoire. Gerrits fut, dès son enfance, un véritable ami de sa langue maternelle. Depuis des années, il comptait parmi les défenseurs sincères et passionnés du mouvement flamand. Aucun sacrifice ne lui semblait trop grand pour contribuer à la renaissance de la nation flamande.

« Son rôle de conseiller municipal lui permit de démontrer de manière irréfutable son amour pour la langue flamande. Il ne tarda pas à proposer, au sein du conseil municipal, une double résolution : que tous les règlements et décrets soient rédigés en flamand aussi bien qu’en français, et qu’aucune personne ne puisse être nommée à une fonction municipale à Anvers sans la maîtrise des deux langues.

« Cette proposition, si naturelle, fut accueillie avec enthousiasme par le conseil, et cette décision fut pour l’âme noble de Gerrits une source de bonheur profond.

« Ce bref résumé suffit à mettre en lumière les mérites de notre ami et collègue regretté.

« Anvers a perdu en vous, Lodewijk Gerrits, l’un de ses fils les plus dignes. Vous avez également mérité à juste titre l’estime générale.

« Au cours de votre carrière administrative, vous avez démontré pleinement que vous souhaitiez la liberté en tout et pour tous.

« La perte que subissent vos anciens collègues et vos amis flamands est immense ; c’est pourquoi, le 17 août 1873 restera une journée de deuil.

« Dans votre vie familiale intime, vous étiez un modèle d’amour filial : dès votre jeunesse, vous avez été le soutien de votre respectable mère. Nous partageons tous la juste douleur de cette femme âgée et courageuse ; rien ne pourra apaiser sa profonde peine, si ce n’est la pensée que son noble fils a déjà reçu de l’Être Suprême la récompense de ses œuvres.

« Adieu, ami et collègue, adieu ! »

- - -

M. Schoiers prononça, au nom du Nederduitschen Bond, le discours suivant :

« Chargé, au nom du Nederduitschen Bond d’Anvers, de dire un dernier adieu à notre président défunt, je tiens d’abord à rendre un hommage illimité au vaillant défenseur flamand que la mort nous a aujourd’hui arraché. Le nom de Gerrits est indissociable du mouvement flamand ; sa disparition laisse un vide irréparable dans les rangs flamands.

« Mais plus encore, le Nederduitschen Bond doit une dette immense à cet homme qui, parmi les premiers, au sein des Flamands d’Anvers, fit taire les dissensions partisanes et plaça le mouvement flamand sur un terrain purement flamand, où tous les Flamands, quelle que soit leur orientation politique, pouvaient lutter sous une même bannière et poursuivre un même objectif.

« Le Nederduitschen Bond, un organe exclusivement flamand, érigé entre les deux camps politiques comme un pont, n’existerait certainement pas sans l’action de Gerrits.

« C’est pourquoi nous, membres du Nederduitschen Bond, versons sur sa tombe une larme semblable à celle qu’un fils verse sur le lieu de repos final de son père.

« Et pour tous ceux qui l’ont connu et estimé, la perte de leur compagnon et chef de file est doublement douloureuse, car il unissait à une conviction flamande inébranlable un cœur d’une grande bonté, un caractère digne et noble, à l’image de la grandeur de son esprit.

« N’essayez pas d’être grand, mais d’être bon, car cela nous rapproche de la bonté, disait le poète. Aucun exemple plus parfait de cet enseignement ne peut être trouvé que dans la vie dont nous avons vu, samedi, le dernier acte : une vie d’abnégation et de générosité, du début à la fin.

« Mais sa bonté n’était pas de celle qui naît de la faiblesse et qui n’est qu’une façade. Chez lui, elle résidait dans ses actes, toujours nobles et bons.

« Issu d’un milieu modeste et soutien de sa famille dès sa jeunesse, il a su, malgré ces circonstances peu favorables et dans un monde où la devise semble être plie-toi et rampe si tu veux réussir, garder toujours la tête haute et le cœur fier, sans jamais se courber devant quiconque.

« Gerrits incarnait l’idéal flamand et humain.

« Trop tôt, son action et son exemple nous ont été ôtés ; pourtant, ni l’une ni l’autre ne seront perdues. Promettons ici, comme ultime adieu à notre cher défunt, qui a eu la chance de voir poindre l’aube triomphale de ses idées et d’atteindre, pour la nation opprimée, la terre promise, promettons-lui de ne pas laisser son œuvre inachevée. Avec son souvenir dans nos cœurs et son exemple devant nos yeux, efforçons-nous d’être, en tant qu’hommes, dignes de lui, et, si possible, de l’égaler.

« Gerrits, cette promesse est notre salut d’adieu. À bientôt. »

- - -

M. G. Cogels prononça, au nom de la commission des servitudes militaires, les paroles suivantes au-dessus de la tombe :

« Les membres de la commission des servitudes militaires ne peuvent quitter la tombe de notre regretté ami Gerrits sans exprimer, par quelques mots de reconnaissance, les services éminents qu’il a rendus au mouvement anversois.

« Lorsque les intérêts les plus chers d’Anvers, l’honneur de notre ville, la liberté, en un mot tout ce qui fait battre un cœur anversois, étaient menacés, un homme tel que Gerrits ne pouvait rester inactif : il se levait toujours pour défendre ces causes. Participer à une telle lutte, pour lui, signifiait se tenir au cœur du combat, toujours au premier rang.

« Ses dons extraordinaires et la générosité de son cœur le portaient immédiatement aux plus hautes responsabilités.

« C’est ainsi qu’il fut présenté par le Meeting au corps électoral, d’abord en tant que conseiller municipal, ensuite comme député. D’autres vous ont déjà dit ce qu’il fut dans ces deux fonctions et les services qu’il y a rendus.

« Permettez-moi d’ajouter que ces services lui ont coûté de lourds sacrifices, car il devait détourner son temps et son énergie des affaires industrielles qui constituaient son existence.

« Gerrits était donc grand, non seulement par son talent exceptionnel, mais aussi par ses sentiments généreux ; il mourut jeune, mais riche des mérites qui exigent, chez d’autres, une longue vie. On peut dire de lui : il a accompli sa tâche.

« Espérons que Dieu lui accordera la récompense qui revient à ceux qui s’acquittent de leur devoir et placent leur confiance en Lui.

« Repose en paix, cher ami, et que ta mémoire serve d’exemple à tes concitoyens. »

- - -

Au nom du Vlaamsche Volk, M. De Pooter prononça la déclaration suivante :

« La société Het Vlaamsche Volk m’a confié l’honneur d’une tâche émouvante : adresser, au nom de la jeune génération, cette génération que Gerrits chérissait et aimait avec tant de ferveur, un dernier adieu aux restes mortels de ce combattant tombé trop tôt.

« Les experts, un jour, rendront hommage bien mieux que moi à Gerrits en tant qu’homme de lettres ; ils exalteront et feront apprécier ses puissantes facultés intellectuelles et sa connaissance inépuisable de l’humanité, si manifestes dans ses travaux littéraires. Mais ici, je me limiterai à parler de lui en tant qu’homme du peuple et à énumérer les immenses services qu’il a rendus à notre cause, qui est celle du peuple.

« Ces services, Messieurs, vous vous en souvenez tous comme nous, dans toute leur splendeur, dans toute leur grandeur majestueuse.

« Qui d’entre nous a oublié le moment mémorable où, il y a environ dix ans, un immense danger menaçait notre ville ?

« Grâce au courage de Gerrits et de ses nombreux amis, les deux partis politiques qui divisaient notre commune déposèrent leurs vieilles querelles pour s’unir, main dans la main, contre l’ennemi commun qui menaçait notre commerce de ruine et de destruction.

« La discorde fit place à l’union. Le spectacle qui s’offrit alors à nos yeux était magnifique.

« Cette réconciliation, œuvre de Gerrits, fut à l’origine de gigantesques réalisations.

« De splendides temples dédiés à l’art et à la justice flamands surgirent du sol ; des travaux portuaires remarquables furent accomplis et d’autres préparés. Un magnifique parc, conçu pour réunir riches et pauvres, côte à côte dans leurs promenades, fut créé.

« Des quartiers entiers de la ville, où régnaient la maladie et la misère, furent assainis grâce à l’élargissement des rues et à l’aménagement de places publiques. La richesse générale s’accrut considérablement par l’expansion du commerce.

« Dans tout cela, Gerrits joua un rôle majeur. C’est à ses vastes connaissances en économie publique que nous devons d’avoir trouvé les fonds nécessaires à ces réalisations, d’avoir instauré l’ordre dans les finances de la ville et de l’avoir maintenu.

« Et plus tard, lorsqu’un hommage mérité à son génie lui attribua un siège à la Chambre des États, n’était-ce pas encore lui qui, soutenu par ses amis d’Anvers, plaidait chaque année la cause des ouvriers, la cause du peuple ?

« De lui, nous pouvons dire, avec le poète, qu’il est :

Tombé dans le combat des braves,

Tombé pour consolider notre gloire,

En armure et lance à la main.

« Son nom restera béni et respecté parmi nous. À lui s’appliquent aussi ces paroles du poète :

La pelle de la mort creusa ta tombe,

La roue destructrice des siècles

Pourra réduire le marbre en poussière.

Mais ton âme vivra pour la descendance,

Dans le léger manteau de la renommée,

Flottant au vent, proclamant la gloire de ton nom.

« Et maintenant, au revoir, cher ami ; car la mort est la vie pour ceux qui croient en l’immortalité de l’âme. »

---

F. Jos. van den Branden, J.G. Frederiks, Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde, Amsterdam, L.-J. Veen, 1888-1891, pp. 273-274) (traduction française ci-après)

Gerrits (Lodewijk), te Antwerpen geb. 13 Aug. 1827 en aldaar overleden op 17 Aug. 1873. Alhoewel een kind uit den kleinen burgerstand, lieten zijne ouders hem aan het Atheneum zijner geboortestad studeeren. In 1842 verloor hij zijnen vader, waardoor hij weldra genoodzaakt was van verdere studiën af te zien, om in den handel als klerk onderstand te vinden voor zijne moeder en twee zusters. Niettemin ging hij voort met door zelfonderricht zijne kennis uit te breiden. In zijne vrije uren legde hij zich toe op de vaderlandsche letterkunde, terwijl hij ook deel nam aan de Vlaamsche beweging. Nauwelijks 18 jaren oud, begon hij bijdragen te geven in verscheidene dagbladen en tijdschriften. Terwijl Gerrits nog eene hoofdplaats bekleedde op het kantoor van een der voornaamste handelshuizen, richtte hij met zijnen schoonbroeder eene drukkerij op, die hij alleen bleef bestieren toen laatstgenoemde overleden was. Ofchoon Gerrits in het Antwerpsch weekblad: Het vrije Woord (1865-'67) de voornaamste artikels leverde, had hij der letterkunde toch eigenlijk reeds vaarwel gezegd vóor 1860, om zich geheel aan de politiek te wijden. Hij werd in Maart 1861 medestichter van den Nederduitschen Bond, welks leden hem tot tweemaal het voorzitterschap opdroegen. Den 28 Jan. 1863 werd hij gekozen tot Gemeenteraadslid zijner geboortestad en op 12 Juni 1866 benoemden hem de kiezers van het arrondissement Antwerpen tot Volksvertegenwoordiger, welk ambt hij vervulde tot aan zijne dood. Zoowel in den Raad der stad Antwerpen, als in de Belgische Kamer, verdedigde hij de taalbelangen met moed en talent.

Achtereenvolgens gaf hij in het licht: Bogdowad. Een Belg te Rome, Antw. 1846, (in het Taelverbond); De Zoon des Volks, geschiedkundige roman (1790), Antw. 1847 en 1856; Een oude kunstenaar (in Het Handelsblad van Antw. 16 Jan. 1848); De Liefde eens Rijken, Antw. 1849 (in de Vl. Rederyker); Menschenliefde en Tanchelm, twee drama's, elk in 4 bedryven, Antw. 1850; Aen het Vlaemsche volk, op last der Rederykkamer, ‘De Olyftak’, Antw. 1850 De Godverzaker, roman, Antw. 1852; Levensschets van M.J. van Brée, Antw. 1852; Twee kinderen, verhaal, in den Almanak: Altijd wat Nieuws, Antw. 1854; De oude Belgen, geschiedkundige tafereelen, Antw. 1854; Vertellingen, Antw. 1854; Een zalig Nieuwjaer, in den Almanak des Volks, uitgeg. door Het Vlaemsch Gezelschap, Antw. 1855; Elisa de Vries, tafereelen uit onzen tyd, Antw. 1857; Redevoering van den heer Gerrits, in den gemeenteraad van Antwerpen. ‘De Gemeenteraad besluit, dat niemand die geen Vlaamsch kan, voortaen tot beambte der stad Antwerpen zal kunnen benoemd worden’, Antw. 1864. Zijne volledige werken verschenen te Antwerpen in 1884.

- - -

Gerrits (Lodewijk), né à Anvers le 13 août 1827 et décédé dans la même ville le 17 août 1873. Bien qu’il soit issu de la petite bourgeoisie, ses parents lui permirent de suivre des études à l’Athénée de sa ville natale. En 1842, il perdit son père, ce qui le contraignit rapidement à interrompre ses études pour travailler comme employé dans le commerce afin de subvenir aux besoins de sa mère et de ses deux sœurs. Malgré cela, il continua à élargir ses connaissances en autodidacte. Pendant ses heures libres, il se consacrait à la littérature nationale tout en participant activement au mouvement flamand. À peine âgé de 18 ans, il commença à publier des contributions dans divers journaux et périodiques.

Alors qu’il occupait encore une position importante dans l’un des plus grands bureaux de commerce, Gerrits fonda une imprimerie avec son beau-frère. Après le décès de ce dernier, il poursuivit seul la gestion de cette entreprise. Bien que Gerrits ait été le principal contributeur du journal hebdomadaire anversois Het vrije Woord (1865-1867), il avait en réalité déjà renoncé à la littérature avant 1860 pour se consacrer entièrement à la politique.

En mars 1861, il fut cofondateur du Nederduitschen Bond, dont les membres lui confièrent par deux fois la présidence. Le 28 janvier 1863, il fut élu conseiller communal de sa ville natale, et le 12 juin 1866, les électeurs de l’arrondissement d’Anvers l’élurent député, fonction qu’il occupa jusqu’à sa mort. Tant au Conseil communal d’Anvers qu’à la Chambre belge, il défendit avec courage et talent les intérêts linguistiques flamands.

Au cours de sa carrière, il publia successivement les œuvres suivantes :

Bogdowad. Een Belg te Rome (Un Belge à Rome), Anvers, 1846 (dans le Taelverbond),

De Zoon des Volks, roman historique (1790), Anvers, 1847 et 1856,

Een oude kunstenaar (Un vieux artiste), publié dans le Handelsblad van Antwerpen, 16 janvier 1848,

De Liefde eens Rijken (L’amour d’un riche), Anvers, 1849 (dans le Vlaemsche Rederyker),

Menschliefde en Tanchelm, deux drames en quatre actes chacun, Anvers, 1850,

Aen het Vlaemsche volk (Au peuple flamand), commandité par la chambre de rhétorique De Olyftak, Anvers, 1850,

De Godverzaker (L’Apostat), roman, Anvers, 1852,

Levensschets van M.J. van Brée (Biographie de M.J. van Bréet;), Anvers, 1852,

Twee kinderen (Deux enfants), récit publié dans l’almanach Altijd wat Nieuws, Anvers, 1854,

De oude Belgen (Les anciens Belges), tableaux historiques, Anvers, 1854,

Vertellingen (Contes), Anvers, 1854,

Een zalig Nieuwjaer (Une heureuse nouvelle année), dans l’almanach des Volks publié par Het Vlaemsch Gezelschap, Anvers, 1855,

Elisa de Vries, tafereelen uit onzen tyd (Elisa de Vries, tableaux de notre époque), Anvers, 1857,

Redevoering van den heer Gerrits, in den gemeenteraad van Antwerpen (Discours de M. Gerrits au Conseil communal d’Anvers : « Le Conseil communal décide que quiconque ne maîtrise pas le flamand ne pourra plus être nommé fonctionnaire de la ville d’Anvers. »), Anvers, 1864.

Ses œuvres complètes furent publiées à Anvers en 1884.

---

(VALCKE L., dans National Biografisch Woordenboek, Bruxelles, Koninklijke Academiën van België, 1979, vol. 8, col. 337-370) (traduction française ci-dessous)

GERRITS, Joannes Baptiste Ludovic (genoemd Lodewijk) schrijver, dichter, politicus, flamingant.

Geboren te Antwerpen op 13 aug. 1827 ; overleden te Antwerpen op 17 aug. 1873. Zoon van Henricus, dagloner-arbeider en van Anna Maria de Groof. Bleef ongehuwd.

Na zijn lager onderwijs bezocht Gerrits het Antwerps Atheneum. Toen zijn vader op 22 febr. 1841 overleed, kreeg hij een studiebeurs van de Stad Antwerpen. De financiële toestand van de familie Gerrits, moeder en vier kinderen, was echter zo benard dat Gerrits zijn studies moest beëindigen, om geld te gaan verdienen. Hij trad in dienst bij de Antwerpse firma Van den Berg, scheepsmakelaars en reders. Later richtte hij een drukkerij op, die hij eerst met zijn schoonbroer en na diens dood alleen uitbaatte. Gerrits was een autodidact.

Gerrits begon te schrijven. Zijn eerste werk, Bogdwad. Een Belg te Rome verscheen in Het Taelverbond in 1846. Belangrijker was De zoon des Volks, een historische roman waarin vlaamsgezindheid en sociale zin primeren. Deze twee elementen vormden hoofdconstanten in het leven en het werk van Gerrits. In het revolutiejaar 1848 poogde Gerrits samen met zijn vriend August Snieders een weekblad in het leven te roepen onder de titel De Vriend des Volks. Het kende slechts één nummer, voldoende echter om zijn eisen uiteen te zetten : een beter en eerlijker verdeling van de belastingen, afschaffing van de octrooien op etenswaren, afschaffing van het leger en ipso facto van de lotelingen (bloedwet), onderwijs voor iedereen, taalrechten voor de Vlamingen.

Zijn eis naar algemene rechtvaardigheid komt duidelijk naar voren in het drama Menschenliefde (1850) en in de keuze van een hoofdfiguur als Tanchelm (1850). Met nog enkele verhalen, een levensschets van M. J. van Bree en een bundel vertellingen, stopte Gerrits reeds vóór 1860 zijn literaire produktie om zich vrijwel geheel aan de politiek te wijden.

Gerrits was reeds in 1846 lid geworden van de opnieuw opgerichte Antwerpse rederijkerskamer De Olijftak. Daar weigerde hij een standpunt in te nemen in het conflict tussen P. F. van Kerckhoven en zijn liberale vrienden en de groep H. Conscience, J. A. de Laet, L. Vleeschouwer, die tenslotte in 1848 uit De Olijftak werden gestoten. Hij verwoordde zijn idee van een overkoepelende Vlaamse partij, noch katholiek, noch liberaal, in de Oproep aan het Vlaamse Volk (15 mei 1850 ; in juli 1850, onder de titel Aen het Vlaemsche Volk, gepubliceerd op last van De Olijftak.)

De systematische liberalisering van De Olijftak vanaf 1848 strookte niet met Gerrits's ideeën en samen met A. Snieders stichtte hij in 1850 De Eikenkroon, een onafhankelijke, Vlaamse, neutrale groepering. Zijn omgang met katholieken, in die kring en elders, bleek voor de leden van De Olijftak onaanvaardbaar en hij werd op zijn beurt uitgesloten. Talrijke vrienden, o.a. A. Snieders, namen dit echter niet en dienden ontslag in.

Toch stond Gerrits dichter bij de liberalen dan bij de katholieken. In de jaren vijftig, toen de scheidingslijnen steeds duidelijker getrokken werden, kwam er dan ook een voorlopige breuk tussen hem en A. Snieders, die totaal in katholieke richting evolueerde. Dat hij van de Antwerpse “Association Libérale” echter weinig te verwachten had, bleek toen die organisatie de kandidatuur voor de gemeenteraadsverkiezingen in 1859 van “le simple petit commis” kelderde. Op het banket, aangeboden aan de leden van de Grievencommissie op 25 april 1859, herhaalde Gerrits de idee van een overkoepelende Vlaamse politieke partij. Die overtuiging van Gerrits verklaart wellicht zijn enthousiasme en grote inzet bij het tot stand komen van de Nederduitsche Bond en de Meetingpartij te Antwerpen. De oproep tot stichting : Waakt op ! Gij die slaapt. Een ernstig woord tot alle Vlamingen die hun land en hunne taal liefhebben (1861) en het reglement van de Nederduitsche Bond waren van zijn hand. Van dan aftrad hij ook veel op als spreker op meetings. Hij was ook beheerder van het dagblad L'Escaut, pro-Vlaams en pro-Meeting.

Op 23 jan. 1873 trad Gerrits in de gemeenteraad van Antwerpen binnen als verkozene van de Meetingpartij. Hij werkte in die functie mee aan het tot stand komen van de verplichting dat alle ambtenaren in dienst van de Stad alle ambtenaren in dienst van de Stad Antwerpen Nederlands moesten kennen (1864). In 1865 was hij medestichter van het weekblad Het Vrije Woord, spreekbuis van de gematigde liberalen, die Meetinggezind waren. Tot 1867, toen het weekblad verdween, Ieverde hij er een reeks hoofdartikels voor.

In 1866 werd hij, als kandidaat van de Nederduitsche Bond, op de Meetinglijst verkozen tot volksvertegenwoordiger voor Antwerpen. Zijn parlementair optreden beperkte zich tot een drietal gebieden, die trouwens vrij typisch zijn voor de Meetingvertegenwoordigers nl. : 1. Antwerpse aangelegenheden: aanleg van kaaimuren, werken aan de Schelde; 2. Leger: verzet tegen de aankoop van nieuwe wapens, tegen de oprichting van een permanent leger, tegen de uitbreiding van de Iegerbegroting; 3. De Vlaamse zaak. Gerrits interpelleerde herhaaldelijk i.v m. Vlaamse grieven op het gebied van het gerecht en het onderwijs. Toen E. Coremans op 13 april 1872 een wetsvoorstel tot regeling van het taalgebruik in het gerecht neerlegde, was Gerrits één van de medeondertekenaars. De behandeling van het wetsvoorstel heeft hij vanop zijn ziekbed meegemaakt. Hij stierf aan longtering. Op 10 okt. 1875 werd op zijn graf een gedenkteken onthuld van de hand van L. de Vriendt. Het monument bevat een medaillon met zijn portret. Het dossier G 322P in het AMVC te Antwerpen bevat foto's van Gerrits.

---

(Traduction française du texte ci-dessus)

Gerrits (Lodewijk), né à Anvers le 13 août 1827 et décédé dans la même ville le 17 août 1873. Fils de Henricus, journalier, et d’Anna Maria de Groof, il resta célibataire.

Après avoir suivi l’enseignement primaire, Gerrits fréquenta l’Athénée d’Anvers. À la mort de son père, survenue le 22 février 1841, il obtint une bourse d’études de la ville d’Anvers. Cependant, la situation financière précaire de sa famille, composée de sa mère et de ses quatre enfants, l’obligea à interrompre ses études pour subvenir à leurs besoins. Il entra au service de la société anversoise Van den Berg, courtier maritime et armateur. Plus tard, il fonda une imprimerie qu’il géra d’abord avec son beau-frère, puis seul après la mort de ce dernier. Gerrits était un autodidacte.

Il se lança dans l’écriture et publia son premier ouvrage, Bogdwad. Een Belg te Rome, dans Het Taelverbond en 1846. Plus marquant fut De Zoon des Volks, un roman historique mettant en avant un esprit flamand et un sens social, deux constantes de sa vie et de son œuvre. En 1848, année révolutionnaire, Gerrits et son ami August Snieders tentèrent de créer un hebdomadaire intitulé De Vriend des Volks. Bien qu’un seul numéro ait été publié, il exposait des revendications telles qu’une répartition plus juste des impôts, la suppression des taxes sur les denrées alimentaires et des lois sur le tirage au sort militaire, ainsi que l’accès à l’éducation et les droits linguistiques pour les Flamands.

Son aspiration à la justice sociale transparaît dans le drame Menschenliefde (1850) et dans le choix de personnages principaux tels que Tanchelm (1850). Après quelques récits, une biographie de M.J. van Bree et un recueil de contes, Gerrits cessa pratiquement toute production littéraire avant 1860 pour se consacrer presque exclusivement à la politique.

En 1846, Gerrits devint membre de la chambre de rhétorique anversoise récemment rétablie, De Olijftak. Il refusa de prendre position dans le conflit entre P.F. van Kerckhoven et ses amis libéraux, et le groupe de H. Conscience, J.A. de Laet et L. Vleeschouwer, qui furent finalement exclus de De Olijftak en 1848. Gerrits formula son idée d’un parti flamand unifié, ni catholique ni libéral, dans l’Oproep aan het Vlaamse Volk (Appel au peuple flamand, 15 mai 1850), publié en juillet 1850 sous le titre Aen het Vlaemsche Volk à la demande de De Olijftak.

Cependant, la libéralisation systématique de De Olijftak à partir de 1848 entra en contradiction avec les idées de Gerrits. En 1850, il fonda avec A. Snieders De Eikenkroon, un groupe flamand indépendant et neutre. Ses relations avec des catholiques, dans ce cercle et ailleurs, furent jugées inacceptables par les membres de De Olijftak, ce qui entraîna son exclusion. De nombreux amis, dont A. Snieders, démissionnèrent en protestation.

Bien qu’il fût plus proche des libéraux que des catholiques, Gerrits s’éloigna temporairement d’A. Snieders, qui évoluait de plus en plus vers le catholicisme. Toutefois, Gerrits ne trouva que peu de soutien auprès de l’Association Libérale d’Anvers, comme en témoigne son échec à se présenter aux élections municipales de 1859. Lors d’un banquet offert aux membres de la Commission des Griefs le 25 avril 1859, il réitéra l’idée d’un parti politique flamand unifié. Cette conviction expliqua son enthousiasme et son implication dans la création du Nederduitsche Bond et du Meetingpartij d’Anvers.

En 1861, Gerrits rédigea l’appel à la fondation du Nederduitsche Bond intitulé Waakt op ! Gij die slaapt (Réveillez-vous ! Vous qui dormez), ainsi que son règlement. Il participa également activement aux réunions publiques et fut administrateur du journal L’Escaut, favorable aux Flamands et au Meetingpartij.

Le 23 janvier 1873, Gerrits fut élu conseiller municipal d’Anvers sous la bannière du Meetingpartij. À ce poste, il contribua à faire adopter une règle stipulant que tous les fonctionnaires de la ville d’Anvers devaient maîtriser le néerlandais (1864). En 1865, il cofonda l’hebdomadaire Het Vrije Woord, organe des libéraux modérés proches du Meetingpartij, auquel il contribua jusqu’à sa disparition en 1867.

En 1866, Gerrits fut élu député d’Anvers sous l’étiquette du Nederduitsche Bond. Son activité parlementaire se concentra sur trois domaines : 1° Les affaires anversoises (construction de quais, travaux sur l’Escaut) ; 2° L’armée (opposition à l’achat de nouvelles armes, à l’établissement d’une armée permanente et à l’augmentation du budget militaire) ; 3° La cause flamande (griefs linguistiques dans la justice et l’éducation). Il co-soutint, avec E. Coremans, un projet de loi sur l’usage des langues dans la justice (13 avril 1872). Il suivit la discussion du projet depuis son lit de malade et mourut de tuberculose.

Le 10 octobre 1875, un monument réalisé par L. de Vriendt fut inauguré sur sa tombe. Le monument contient un médaillon représentant son portrait. Un dossier (G 322P) contenant des photos de Gerrits est conservé aux archives AMVC d’Anvers.

---

Autre biographie disponible : Milan Dupont - Martina De Moor (1998), LGerrits Lodowijk, dans digitale encyclopedie va de vlaamse bewegin, (consulté le 25 novembre 2024)